«Մենք` որպես «նապաստակ», դատվում ենք». փաստաբանների մտահոգությունը

Փաստաբան Հայկ Հարությունյանը ՀՀ-ում ոստիկանների աշխատաոճը հակիրճ ու դիպուկ նկարագելու համար անեկդոտ է հիշում ու պատմում.

-Տարբեր երկրների ոստիկանների համար մրցույթ են կազմակերպում` իմանալու, թե որ երկիրն ավելի արագ կարող է բացահայտել գործը: Անտառում բաց են թողնում նապաստակ, ասում են` տեսնենք որ երկիրը շուտ կգտնի: Ամերիկացիները մեկուկես օրում են բացահայտում, գտնում իրենց տեխնիկայով, հատուկ միջոցներով: Անգլիացիներն իրենց շների միջոցով են բացահայտում, տեւում է մեկ օր: Հայերն ուղարկում են 2 տեսուչ` իրենց ցմփոր տեսուչներից, մտնում են ներս, 2 ժամ տուրուդմփոցից ձայն է գալիս ու, ձեռնաշղթաները գցած, արջին բերում են դուրս: Արջը գալիս է, մոտենում  դատավորին, ասում է` «որտեղ պետք է ստորագրեմ, նապաստակը ես եմ»,-ասում է փաստաբանն ու շարունակում,-հիմա այդ արջի կարգավիճակում հայտնվել ենք մենք, որպես նապաստակ էլ դատվում ենք:

Փաստաբանների հանդիպումը լրատվամիջոցների հետ պատահական չէ. այսօր Գյումրիում որոշ փաստաբաններ մտահոգված են: Վերջին շրջանում անձանց նկատմամբ հաճախ մեղադրանքներ են ներկայացվում` ոստիկանների աշխատողների նկատմամբ դիմադրություն ցույց տալու կապակցությամբ, որը սահմանվում  է քրեական օրենսգրքի 316 հոդվածով` «Իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ բռնություն գործադրելը»:

Փաստաբան Թամարա Յայլոյանի խոսքով` այս գործերում ամենահետաքրքիրն այն է, որ չկան ապացույցներ, միայն ոստիկանների ու պաշտպանյալների ցուցմունքներն են, սակայն, չգիտես ինչու, մշտապես նախաքննական մարմինը, հետագայում նաեւ դատարանը արժանահավատ դիտում են ոստիկանության աշխատողների ցուցմունքները:

-Արժանահավատ դիտում են ոստիկանության աշխատողների ցուցմունքներն այն պարագայում, երբ որ մենք հաճախակի տեսնում ենք, թե ինչպես ոստիկանության աշխատողներն իրենց իրավունքներն ու պարտականությունները, անգամ այն տարրական կանոնները, որոնք իրենք պարտավոր էին իմանալ իրենց աշխատանքը կատարելիս, չգիտեն եւ իրենք խախտում են իրենց իսկ կողմից սահմանված օրենքներն ու կանոնները եւ պահանջում, որպեսզի քաղաքացիները ենթարկվեն իրենց անօրինական պահանջներին,-ասում է Թ.Յայլոյանը եւ օրինակ նշում: Փաստաբանի տեղեկացմամբ` ներկայում Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանում քննվում է գործ, որտեղ ոստիկանության աշխատակիցները չեն կարող պատասխանել, թե որոնք են իրենց իրավունքներն ու պարտականությունները, արդյո՞ք իրավունք ունեն նմանատիպ պահանջ ներկայացնել, թե՞ ոչ:

Այս գործում, անկախ վերը նշվածից, մեղադրյալի կարգավիճակում հայտնվել են փաստաբանների պաշտպանյալները:

Փաստաբան Արամայիս Հայրապետյանը որոշ խնդիրներ է թվարկում եւ մատնանշում պատճառահետեւանքային կապը, քաղաքացիների անտեղյակությունն ու ոստիկանների ոչ արհեստավարժ լինելը:

-Խնդիրն այն է, որ եւ ոստիկանության, եւ քաղաքացիների վրա կան մարմնական վնասվածքներ, սակայն որպես մեղադրյալ ներգրավվում են միայն քաղաքացիները, ավելի ծանր մարմնական վնասվածքներ կան քաղաքացիների վրա, սակայն տուժողներ ճանաչվում են ոստիկանները: Ամիսներ են պետք, որպեսզի ապացուցես կամ չապացուցես, որ սա եղել է սադրանք կամ, համենայն դեպս, շարժառիթը չի եղել, ըստ օրենքի այն շարժառիթը, որն անհարժեշտ է քրեական օրենսգրքի 316 հոդվածի համար, բայց այդ ընթացքում քաղաքացիները գտնվում են կալանքի տակ,-ասում է փատաբանն ու եւս մեկ խնդիր մատնանշում.

-Ոստիկանությունն այսօր հանդիսանում է քաղաքացիների պաշտպանության տեսակետից ամենավտանգավոր կառույցը, այսօր ոստիկանությունը թիկունքով է կանգնած քաղաքացու իրավունքների նկատմամբ:

Փաստաբանը միաժամանակ նկատում է քաղաքացու մեղքը: Ասում է` քաղաքացիները երբեք ի սկզբանե հակված չեն իրենց իրավունքների պաշտպանությանը, չեն փորձում կանխել իրավունքների ոտնահարումը: Դիմում են մասնագետի օգնությանը, երբ իրավունքի խախտումն հետեւանք է առաջացրել: Փաստաբանը նաեւ ոստիկանների կադրային պատրաստվածության հարցն է բարձրացնում:

-Այսօր ոստիկանությունը, իրոք, գործելաոճով, կադրային պատրաստվածության աստիճանով եւ բարոյական տեսակետից լուրջ խնդիր է առաջացնում սովորական քաղաքացիների շրջանում: Մեկ քրեական գործ բացահայտելու համար ոստիկանությունը խախտում է տասնյակ քաղաքացիների իրավունքներ` անհարկի բերման ենթարկել, մասնավոր կյանքի խախտումներ, սակայն սրանք խախտվում են ցանկացած քրեական գործի շրջանակում,-ասում է փաստաբան Արամայիս Հայրապետյանը:

Փաստաբանը քաղաքացու եւ ոստիկանության միջեւ ծագած վիճաբանություններում ոստիկանության մոտեցումը սխալ է գնահատում: Ըստ Ա.Հայրապետյանի` եթե քաղաքացին ունենում է առերեւույթ հակաիրավական արարք, ոստիկանությունը նույն վարքագծով է մոտենում քաղաքացուն, որի իրավունքը, սակայն, ոստիկանը չունի:

-Մեր ոստիկանները կադրային առումով ծայրահեղ ոչ պրոֆեսիոնալ են, դեռեւս չեն ելել փողոցային մտածելակերպից, տղայական մտածելակերպից ոստիկանության շատ աշխատակիցներ դեռեւս չեն ելել. այսինքն` եթե ոստիկանին ձեռք առնեն կամ վիրավորեն, արձագանքում է, բայց երբ որ գործը հասնում է հետեւանքին, ոստիկանը հետեւանքի մեջ մնում է միայն որպես ոստիկան:

Ոստիկանների նման պահվածքը, քաղաքացիների հանդեպ ոչ իրավական մոտեցումը Թամարա Յայլոյանը պայմանավորում է որոշ հանգամանքներով:

-Ամբողջ մեղավորությունը պետության վրա է դրված, յուրաքանչյուր անգամ, երբ որ նման դեպք է տեղի ունենում, մանրակրկիտ պետք է գործը քննվի, բոլոր հանգամանքները պարզվեն, իրականում մեղավորները պատասխանատվություն կրեն: Եթե չկան հիմնավոր ապացույցներ, անձանց նկատմամբ պետք է մեղադրանքներ չներկայացվեն, որպեսզի հաջորդ անգամ ոստիկանության աշխատակիցները գիտենան, որ իրենց յուրաքանչյուր գործողության համար պետք է պատասխանատվություն կրեն:

Այս վիճակից դուրս գալու եւ լուծման ուղիներ են նշում փաստաբանները: Ըստ նրանց` քաղաքացիները չպետք է լռեն, պետք է իրավունքների վերականգնման համար պայքարեն ու պահանջեն պատժել մեղավորներին:

Անի Մկրտչյան

asparez.am