ԼԱՍ ՎԵԳԱՍ (KLAS) — Հայ ընդդիմադիր գործիչը, որը ներկայումս գտնվում է Հենդերսոնի ներգաղթի և մաքսային ոստիկանության (ICE) կալանավայրում, դատական հայց է ներկայացրել դաշնային կառավարության դեմ՝ պահանջելով իր ազատ արձակումը և պնդելով, որ իր նկատմամբ դաժան վերաբերմունք է դրսևորվում կալանքի ընթացքում։
Դատական հայցում որպես պատասխանողներ նշվել են յոթ պաշտոնյաներ, այդ թվում՝ ԱՄՆ Ներքին անվտանգության նախարարի ժամանակավոր պաշտոնակատար Քրիստի Նոեմն և Հենդերսոնի բանտի վերակացուն՝ կապիտան Ֆրենկ Դ’Ամիկոն։ Հայցը հնարավորություն է տալիս պատկերացում կազմել այն պայմանների մասին, որոնցում գտնվում են Հենդերսոնի կալանավայրի ձերբակալվածները։
Իր անվտանգության նկատմամբ վախի պատճառով Վարդան Ղուկասյանը և նրա մայրը փախել են Հայաստանից Ռուսաստան՝ հետո ԱՄՆ՝ քաղաքական ապաստան փնտրելու նպատակով։ Նրա փաստաբանները մի քանի անգամ փորձել են հասնել իրենց հաճախորդի ազատ արձակմանը։
«Փաստը, որ նա հարկադրված է մնալ կալանքի տակ, շատ ավելի բարդ է դարձրել այս գործի պաշտպանությունը, և դրա հետևանքով մենք ունեցել ենք մի քանի դատական նիստեր», — ասել է Զաքարի Նայթինգեյլը օգոստոսի 29-ին Լաս Վեգասի «8 Նյուզ Նաու»-ին տված հարցազրույցում։
Փաստաբանները Լաս Վեգասի ներգաղթի դատավորին հայտնում են, որ հայ ընդդիմադրի կյանքը վտանգի մեջ է։
ICE գործակալները Վարդան Ղուկասյանին ձերբակալել են 2025 թվականի փետրվարի 20-ին, և նա այդ ժամանակվանից գտնվում է կալանքի մեջ։
2025 թվականի սեպտեմբերի 19-ին ներկայացված դաշնային դատական հայցի համաձայն՝ Ղուկասյանի փաստաբանները պնդել են, որ իրենց հաճախորդը երեք անգամ հոսպիտալացվել է «շարունակական հիպերտոնիկ ճգնաժամի» պատճառով։
Դաշնային դատական հայցում որպես փաստաբաններ նշվել են Լոս Անջելեսի Ռուվեն Քոենն ու Դանիել Նաթալը, ինչպես նաև Լաս Վեգասի Հարդիփ Սուլը։
Նրանք նշել են․ «Մի քանի շաբաթ շարունակ կրծքավանդակի ցավերի, տեսողության մշուշման, քթից արյունահոսության և գլխացավերի վերաբերյալ բողոքներին պատշաճ կերպով չարձագանքելուց հետո Ղուկասյանը 2025 թվականի հունիսի 25-ին փլուզվել է իր խցում։ Նրան անգիտակից վիճակում հայտնաբերել է ոչ թե բանտի անձնակազմը, այլ խցակիցը, ով ահազանգել է Հենդերսոնի կալանավայրի աշխատակիցներին»։
Ղուկասյանը խոսում է միայն ռուսերեն և հայերեն։
Նրա փաստաբանների պնդմամբ՝ երկու անգամ Ղուկասյանին մեկուսարանը տեղափոխել են հինգ օրով՝ «աշխատակազմի հրահանգները չկատարելու և փակման կարգը չպահպանելու» մեղադրանքով՝ չնայած այն հանգամանքին, որ հրահանգներն ու կարգադրությունները տրվել են անգլերեն։
Փաստաբանները պնդում են, որ դա խախտում է 1964 թվականի Քաղաքացիական իրավունքների մասին օրենքը, իսկ ICE-ի սեփական ձեռնարկում սահմանված է 24/7 «լեզվային հասանելիության» պարտադիր պահանջ։
Վարդան Ղուկասյանի աջակիցները մասնակցում են նրա դատական նիստերին և մտահոգված են գործի ելքով։
«Եթե նրան արտաքսեն Հայաստան կամ մեկ այլ երկիր, նրան սպանելու են։ Այո՛, սպանելու են», — նախկինում «8 Նյուզ Նաու»-ին ասել է Գայանե Մանուկյանը։
ԱՄՆ-ի ժամանակավոր դատախազ Սիգալ Չաթթան դաշնային կառավարության անունից ներկայացրել է պատասխան 2025 թվականի սեպտեմբերի 29-ին։ Նա նշել է, որ Ղուկասյանը «խնդրում է բացառիկ միջոց, որը նա որևէ կերպ չի հիմնավորել, որ արժանի է ստանալու»։
Չաթթայի խոսքով՝ Ղուկասյանը ԱՄՆ է ժամանել 2022 թվականի փետրվարի 19-ին Նյու Յորքում՝ որպես ոչ ներգաղթյալ «զբոսաշրջիկ»։ Նա պետք է երկրից հեռանար նույն տարվա օգոստոսի 18-ին։
Չաթթան դատական փաստաթղթերում նշել է, որ Ղուկասյանը, փոխանակ ազատ արձակվելու, «կարող է անմիջապես դիմել նոր երաշխիքային լսում անցկացնելու համար՝ իր վատթարացող առողջական վիճակի հիմքով և խնդրել ազատ արձակում կամ պայմանների փոփոխություն՝ սահմանված վարչական ընթացակարգի միջոցով»։
Ղուկասյանի հայցը՝ ժամանակավոր արգելանք կիրառելու և ազատ արձակվելու պահանջով, լսվել է դաշնային դատավորի կողմից երեքշաբթի օրը։ Դաշնային դատավորը դեռ որոշում չի կայացրել։