Սարդարապատից Արցախ... Առաջին հանրապետության 100-րդ տարեդարձ
2018-05-28 02:11:00
2018-05-28 02:11:00
Շնորհավորում եմ Հայաստանի առաջին հանրապետության 100 տարին, ամբողջ հայ ժողովրդին, որ այսօր մեկդարյա հոբելյան է նշում, անցած երկարատև ու ծանր մի ճանապարհ, որ անհամար զոհեր ու հաղթանակներ ունեցավ: Այս հաղթական ճանապարհի սկիզբը դրվեց Մայիսյան հերոսամարտերում. այն մեծ շրջադարձ էր Մեծ եղեռնից հետո...Փրկվեց Հայաստանը լիակատար ոչնչացումից: Դա մեր լինելությունն էր, մեր ազատ ու անկախ ապրելու իրավունքը, որ շարունակվեց 100 տարի ու ձգվեց Սարդարապատից մինչև Արցախ:Այս նյութը դիտել են - 4691 անգամ
Այն կարճ կյանք ունեցավ, շուտով Հայաստանը խորհրդայնացվեց, միայն յոթ տասնամյակ հետո Արցախյան շարժումն իր հետ մի նոր զարթոնք բերեց՝ մայր Հայաստանի պետականության ու անկախության հռչակմամբ, ու այն նորից մայիսի 28-ին էր, որ դարձավ հայ ժողովրդի հավաքականության, հավերժ ապրելու իրավունքի, մի նոր զարթոնքի ու հաղթանակի օր:
Վերջին ամիսներին իմ աշակերտների համար էլ «Սարդարապատից Արցախ» խորագիրը հարազատ դարձավ, որ նախատեսված էր համահայկական շարադրությունների մրցույթի անցկացման համար: Թերթեցին նոր էջեր, հիշեցին պատմության դասերը, նայեցին ֆիլմեր, ու նրանց շարադրանքներում նոր շունչ ստացավ Առաջին հանրապետության ծնունդը, որ Մայիսյան հերոսամարտերից՝ Սարդարապատից, Բաշ-Ապարանից և Ղարաքիլիսայից հետո գոյատևեց երկու տարի:
«Ես պտույտ եմ կատարում ժամանակագրության անդաստանում, մտքերս փոթորիկ են բարձրացնում, սիրտս մորմոքում, երբ անցած օրերից պատմության ձայնն է ականջիս հասնում: Սարդարապատն իր հարյուր տարին է բոլորում, բայց հետքերն անհայտ չմնացին... Փրկվեց Հայաստանը, կարմրի, կապույտի և նարնջագույնի խառնուրդն օդում ծածանվեց, և Առաջին հանրապետության սկիզբը դրվեց: Երկամյա մի կարճ կյանք ու երեք տասնյակ տարի առաջ մեր լինելության համար Արցախյան շարժում, որ պիտի մի նոր պատերազմ ծավալեր ու նորից հայոց երկրի անկախությունն ամրագրեր» /Լուիզա Մամունց/:
Այս պահին թերթում եմ նրանց ստեղծագործական մտքերը, որ շարվել էին ապրիլին: Դրանք ծնվեցին ժամերի ընթացքում, երբ կրթության բաժնից տեղեկացրին, որ հայտարարված է մրցույթ: Հայաստանի համահայկական մրցույթին ներկայացրած Տաթևիկ Ղահրամանյանի տողերում նոր սերունդն էր խոսում. «Ես ապրում եմ սահմանում, այնտեղ, որի կողքին խաղաղ երկրների պես ծովեր կամ նեղուցներ չկան... Մի մատղաշ ծիլ եմ, որ պատմությունից այդ հերոսամարտերն եմ հիշում և հպարտանում, Արցախյան պատերազմ եմ հիշում, հոգուս խորքում վրեժխնդրությամբ լցվում, իսկ ապրիլը... Ապրիլն իմ կյանքի սև գիծն է, սեփական մաշկի վրա զգացած ազատության և խաղաղության գինը, ապրիլը պատերազմի մասին իմ բոլոր հրեշավոր պատկերացումների վերապրումն է»:
11-րդ դասարանցիների շարադրություններում Սարդարապատը ներկա դարձավ, միահյուսվեց Արցախյան շարժմանը, ալիք-ալիք հույզերով հասավ ազատամարտին, ու ապրիլյան պատերազմի ականատես դեռահասների շարադրանքներում հայ զինվորը ամրակուռ կամք դարձավ, մեր նախնիներից եկած հզոր ոգին հասավ նոր օրերին: «...Ես այստեղ՝ Արցախում, մի անսովոր հարազատություն եմ զգում մեկի նկատմամբ, ում չեմ ճանաչում, բայց նա էլ զոհվել է Սարդարապատի ամրակուռ պատերի տակ, և նրա երազանքների, հույսերի մարմնացում դարձած այդ դաշտը երակ-երակ կլանել է նրա հոսող արյունը։ Ու ականջներիս հասու են դառնում նրա վերջին մրմունջները. դա երկնային մի ձայն էր՝ նահատակվող զինվորի ապրեցնող ձայն, որ հասավ մեր օրերին» /Ղահրամանյան Տաթևիկ/:
«...Այժմ էլ ամեն բացվող օր Արցախում երազի թևերով և խաղաղության ակնկալիքով եմ դիմավորում: Նայում եմ հեռուն և փնտրում այն ուղին, որ տանում է դեպի հասկաբեր դաշտերը, ուր խաղաղ է այգաբացը, գերող է թռչունների ծլվլոցը, հոր և որդու քրտնաջան աշխատանքը, նրանց հաց ու պանիր հասցնող աղջնակի բարի ժպիտը... Նայում եմ նրանց աչքերին, տեսնում մաշտոցյան տառերն անգին, նայում եմ նրանց ձեռքերին, տեսնում թափը զարկի, որ մի հարվածով մատյան են ստեղծում, ժողովրդի պատմությունն անմահացնում» /Լուիզա Մամունց/:
Նոր օրերում մայիսին հայ ժողովուրդը նորից իր միասնականությամբ մի նոր հաղթանակ ազդարարեց՝ ամրագրելով ազատ, արդար ու անկախ երկրում իր ապրելու իրավունքը՝ հաստատակամորեն ազդարարելով, որ երբեք չմոռանանք Սարդարապատը, այն մայիսյան բոլոր հերոսամարտերը, որ մայր երկրի պետականության ծնունդը հասցրին 100 տարվա, դարձրին տոնական օր՝ ի լուր աշխարհի, որ հայ ժողովրդի ամրակուռ ոգին դարերի խորքից է եկել ու հար դարեր հավերժության մեջ պիտի թևածի:
Նատաշա Պողոսյան